Serial position effect: betekenis & voorbeelden

Introductie

‘De eerste indruk telt’ en ‘sluit af met een knal’. Het zijn clichés, maar ze bezitten wel degelijk een kern van waarheid! Ze hebben alles te maken met het serial position effect of het seriële-positie-effect. Lees hoe deze bias werkt, wat dit voor jou betekent en doe er vooral je voordeel mee!

Wat is het serial position effect?

Het serial position effect zorgt ervoor dat we informatie aan het begin of eind van een reeks beter onthouden dan informatie in het midden (Ebbinghaus, 1885).

De positie van bepaalde informatie in een reeks bepaalt hoe goed de informatie onthouden wordt door ons brein wanneer het serial position effect meespeelt. Het serial position effect heeft invloed op reeksen informatie. Wat blijkt? De eerste en laatste items in een reeks worden beter onthouden dan de items in het midden.

Hoe ontstaat het serial position effect?

Het serial position effect wordt door twee andere biases veroorzaakt (Ebbinghaus, 1885): het recency effect en het primacy effect. Het primacy effect zegt dat we vooral items onthouden die we het allereerst hoorden en het recency effect zegt dat we vooral items onthouden waar we het meest recent over hoorden (Cherry, 2020).

De items vooraan de reeks krijgen veel aandacht, de items achteraan in de reeks zitten het meest vers in ons geheugen. De allereerste items slaan we op in ons langetermijngeheugen. De recente items slaan we op in ons kortetermijngeheugen. Als deze daar lang genoeg staan, gaan ze naar ons langetermijngeheugen (McLeod, 2017). Samengevat onthouden we dus de allereerste en de allerlaatste informatie beter.

Voorbeelden in de praktijk

• Je vraagt ChatGPT een aantal ideeën voor je nieuwe artikel. Hij komt met een opsomming van goede onderwerpen. Je onthoudt echter alleen de eerste en laatste twee ideeën, terwijl het beste idee misschien wel in het midden stond.
• Je gaat naar de supermarkt om boodschappen te doen voor de vrijmibo. Je werknemers hebben opgesomd wat je mee moet nemen. Wanneer je weer terug bent, kom je er echter achter dat je een aantal producten vergeten bent. Die werden tussendoor nog even benoemd… Je moet dus nog een keer terug!
• Er is een vervelend akkefietje op het werk. Je weet nog wel wie begon en wat die toen zei en hoe het afliep. Maar het hoe of wat en in welke volgorde er tussenin gesproken werd, daarvan ben je de precieze details vergeten.
• In een restaurant heb je een 5-gangenmenu gegeten. Je was niet zo te spreken over gang 3 en 4, maar het dessert was geweldig. Wanneer je na afloop gevraagd wordt of je lekker gegeten hebt, zul je positiever antwoorden omdat je je vooral het dessert en de eerste twee geslaagde gangen herinnert.

Het serial position effect in je voordeel gebruiken

Wanneer we weten dat ons brein zo werkt en we een reeks belangrijke informatie moeten onthouden, kunnen we hier rekening mee houden. Ook bij klanten merk je het serial position effect. Zo doe je daar je voordeel mee:

• Zorg ervoor dat je bovenaan staat in Google ;).
• Vermeld je belangrijkste boodschap aan het begin van je advertentie.
• Optimale positie: plaats de informatie die het meest belangrijk is om te onthouden of de producten die je het liefst verkoopt vooraan of achteraan een brochure / pagina / schap / zoekresultatenlijst.
• Wissel de positie van een rijtje informatie of producten regelmatig, zodat alle informatie een keer vooraan en achteraan gestaan heeft en alle producten door de klant bewust gezien worden.
• Voeg alleen applicatie informatie toe die relevant is voor de taak, omdat bij een teveel aan informatie de tussenliggende informatie toch niet onthouden wordt.
• Bouw in een webshop filters in zodat bezoekers niet het hele assortiment te zien krijgen maar alleen dat wat voor hen relevant is. Zo onthouden ze gemakkelijker de items die ze leuk vonden en zullen ze sneller tot een aankoop overgaan (Wong, 2020).
• Eindig een speech of (verkoop)praatje met een samenvatting van de belangrijkste punten.

Bronnen

Cherry, K. (2020). “What is the Recency Effect?” Verywell Mind.

Ebbinghaus, H. (1885). “Memory; a contribution to experimental psychology”

McLeod, S. (2017). “Multi store model of memory.” Simply Psychology.

Wong, E. (2020). “Serial position effect: How to create better user interfaces.” The Interaction Design Foundation.