Wat is een cognitieve bias? + veel voorbeelden

Introductie

Als ondernemer kunnen beslissingen grote gevolgen hebben. Je neemt belangrijke beslissingen daarom op een rationele manier. Toch? Nee helaas, ook ondernemers zijn mensen en die worden door cognitieve biases beïnvloed. Leer daarom de belangrijkste cognitieve biases (her)kennen en doe er je voordeel mee, je klanten worden er ook door beïnvloed.

Wat is de betekenis van bias in de psychologie?

Een psychologische of cognitieve bias is een mentale denkfout (Tversky & Kahneman, 1972).

Onze hersenen vinden het lastig om informatie die binnenkomt objectief te verwerken. Om op dat moment zo snel mogelijk tot een beslissing te komen, neemt je brein liever een mentale shortcut. Bij een cognitieve bias zien we een systematisch patroon om van de norm af te wijken bij het vellen van een oordeel of het nemen van een besluit. Individuen creëren hierdoor hun eigen subjectieve waarheid van de objectieve informatie die zij ontvangen (Haselton, Nettle & Andrews, 2005).

Waarom doen onze hersenen dit?

Dagelijks komt er zoveel informatie op onze hersenen af, dat we deze informatie, als het even kan, zo snel mogelijk willen verwerken. En dat gaat niet altijd goed. Dan is er sprake van een cognitieve bias. Het willen vereenvoudigen van al die informatie zorgt ervoor dat we niet meer objectief evalueren. Op momenten dat snelheid belangrijker is dan nauwkeurigheid, zal een cognitieve bias om de hoek komen kijken (Tversky & Kahneman, 1974).

Cognitieve biases kunnen ook ontstaan doordat onze informatie niet compleet is, en we daardoor willen vertrouwen op de heuristieken die we kennen. Heuristieken maken ook gebruik van mentale shortcuts. Op deze manier worden er snelle inschattingen gemaakt over de mogelijkheid van onzekere gebeurtenissen (Baumeister & Bushman, 2010).

Welke soorten cognitieve biases bestaan er?

In de ‘Cognitive Bias Codex’ worden cognitieve biases onderverdeeld in verschillende soorten:

• Biases bij het filteren van informatie, zoals de anchoring bias en het mere exposure effect. Je herkent dingen die je kortgeleden meegemaakt hebt of die vaak herhaald worden. We besteden meer aandacht aan dingen die opvallen, in het bijzonder details die onze eigen overtuigingen bevestigen.
• Biases wanneer we zelf ontbrekende informatie aanvullen, zoals de gambler’s fallacy, de survivorship bias, het placebo effect en Murphy’s Law. We zoeken naar patronen, zelfs als die er niet zijn. Onbekende informatie vullen we aan met wat we weten over bijvoorbeeld stereotypen of door middel van kansberekening. We hechten meer waarde aan iets dat al bekend bij ons is en we kijken met de kennis van nu naar het verleden en de toekomst.
• Bias wanneer we snel beslissingen moeten maken, zoals de sunk cost fallacy, loss aversion, het endowment effect en het decoy effect. We geven de voorkeur aan snel, compleet en direct beschikbaar, in plaats van tijdrovend. We hechten meer waarde aan iets dat al van ons lijkt te zijn. We ronden zaken waar we aan begonnen zijn graag af. We vermijden onomkeerbare beslissingen om het maken van fouten te vermijden.
• Biases door de manier waarop we dingen onthouden en herinneren, zoals de peak-end rule en het Google effect. Sommige details herinneren we goed, andere details verdwijnen naar de achtergrond. Soms voegen we zelfs details of generaliseringen toe.

Welke cognitieve biases kennen we?

In de Cognitieve Bias Codex staan meer dan 150 cognitieve biases! Tasmanic vertelt je graag meer over een aantal cognitieve biases waar je als ondernemer mee te maken kunt krijgen. Lees per cognitieve bias meer over wat de bias is, de betekenis en de psychologie erachter:

• Anchoring bias
• Anecdotal fallacy
• Availability heuristic
• Baader-Meinhof fenomeen / Frequency Illusion
• Bandwagon effect
• Cheerleader effect
• Choice overload
• Confirmation bias
• Decoy effect
• Dunning Kruger effect
• Endowment effect
• Framing effect
• Gambler’s fallacy
• Google effect
• Halo effect
• Hindsight bias
• Ikea effect
• Loss aversion
• Mere exposure effect
• Ostrich effect
• Peak-end rule
• Salience bias
• Selectieve perceptie
• Status quo bias
• Sunk cost fallacy
• Survivorship bias
• Zeigarnik effect
• Zero sum bias

Bronnen

Baumeister RF, Bushman BJ (2010). “Social psychology and human nature: International Edition.” Belmont, USA: Wadsworth. p. 141.

Haselton MG, Nettle D, Andrews PW (2005). “The evolution of cognitive bias.“. In Buss DM (ed.). The Handbook of Evolutionary Psychology. Hoboken, NJ, US: John Wiley & Sons Inc. pp. 724–746.

Kahneman D, Tversky A (1972). “Subjective probability: A judgment of representativeness.” Cognitive Psychology. 3 (3): 430–454.

Tversky A, Kahneman D (1974). “Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases.” Science. 185 (4157): 1124–31.