Hindsight bias: definitie, voorbeelden en praktische tips

Introductie

Er zijn heel veel mensen die achteraf kunnen verklaren waarom bepaalde gebeurtenissen hebben plaatsgevonden, maar heel weinig die vooraf kunnen voorspellen dat ze gaan plaatsvinden. Terugkijkend is alles heel helder. Waarom vinden we onvoorspelbare gebeurtenissen ineens voorspelbaar, nadat ze gebeurd zijn? En hoe pas je deze hindsight bias als ondernemer toe in de praktijk?

Wat is de hindsight bias?

De hindsight bias is onze neiging om terug te kijken naar een onvoorspelbare gebeurtenis en dan te denken dat deze gemakkelijk te voorspellen was (Fischhoff, 1975).

Je kunt simpelweg niet weten wat de uitslag van een onvoorspelbare gebeurtenis is voordat deze heeft plaatsgevonden. De inzichten komen pas nadat de gebeurtenis plaatsgevonden heeft, maar de hindsight bias geeft je het idee dat je dingen goed kunt inschatten, dat je er talent voor hebt. Je overschat jezelf. Daardoor heeft het een negatief effect op toekomstige beslissingen die we nemen. Je kijkt niet meer realistisch naar de mogelijke consequenties van je beslissingen, omdat je jouw talent om de consequenties te voorspellen gevaarlijk overschat. Daardoor neem je mogelijk te grote risico’s (Cherry, 2020).

Hoe ontstaat de hindsight bias?

Doordat je nieuwe informatie ontvangt over iets dat gebeurd is, kijk je er met een andere bril naar. Daardoor verandert je gedachte of mening over deze gebeurtenis (Samson, 2017). De nieuwe informatie overschrijft de oude informatie. Wanneer je iemand voor en na de gebeurtenis om een voorspelling vraagt, krijg je mogelijk een ander antwoord, waarbij het laatste antwoord meer neigt richting wat er echt gebeurd is. Je herinnert je je voorspelling anders omdat je de voorkeur geeft aan, wat je achteraf weet, wat waar is.

De bias vindt, volgens Roese en Vohs (2012), op drie stapelbare niveaus plaats:

1. “Ik herinner me niet dat ik dat zei”: wanneer we ons oordeel over een gebeurtenis verkeerd herinneren.
2. “Iedereen had dat aan kunnen zien komen”: wanneer we denken dat een gebeurtenis onvermijdbaar is.
3. “Ik zei je toch dat dit zou gebeuren”: wanneer we geloven dat de gebeurtenis te voorzien was.

Er zijn weer drie variabelen van invloed op het niveau waarop de hindsight bias plaatsvindt, en dus op onze neiging om onze voorspellende capaciteiten te overschatten:

1. Cognitief: de confirmation bias, waarbij we ons selectief die informatie herinneren die onze mening bevestigt.
2. Metacognitief: wanneer je, terugkijkend, goed begrijpt waarom iets gebeurd is, ga je geloven dat je dit al eerder wist, aldus de availability heuristic.
3. Motiverend: het voelt comfortabel als de wereld voorspelbaar is en het geeft een positief beeld over jezelf als jij de uitkomst van een gebeurtenis al die tijd al wist.

Voorbeelden in de praktijk

Voorbeelden van uitspraken en situaties waar de hindsight bias een rol speelt:

• “Ik wist altijd al dat het hem zou lukken om een succesvol ondernemer te worden!”
• Nadat een collega onverwachts zijn ontslag indient, en je terugkijkend allerlei signalen hiervoor ziet: “Ik had altijd al het gevoel dat hij het hier niet naar zijn zin had.”
• Banken kunnen, bij het terugkijken naar financiële schommelingen, vergeten zichzelf in de tijd te verplaatsen met de kennis en middelen van toen en daardoor denken toekomstige veranderingen te kunnen voorspellen.
• Het percentage kiezers dat voor de verkiezingen dacht dat een bepaalde politieke partij ging winnen is kleiner dan het percentage dat dat na afloop met terugwerkende kracht dacht.
• Je koopt aandelen. Achteraf blijkt het een hele goede keuze te zijn en je prijst jezelf voor je uitstekende begrip van de markt. De aandelen lijken achteraf een hele logische keuze.

De hindsight bias in je voordeel gebruiken

De hindsight bias kan er rol spelen bij belangrijke besluitvorming, maar is lastig in je voordeel te gebruiken omdat de bias zich pas voordoet na een beslissing of gebeurtenis. Toch zijn er wel een aantal dingen die je kunt doen:

• Wees je altijd bewust van de mogelijke aanwezigheid van deze bias. Anders wordt je na 1 goede voorspelling als snel overmoedig.
• Zorg ervoor dat je je klanten bevestigd in hun goede keuze voor jou in het verleden. Laat successen zien, wijs ze op de voordelen van de samenwerking.
• Houd als ondernemer of marketingteam een soort dagboek bij van de beslissingen die je nam, wat je gedachte er op dat moment over was en welke uitkomsten je verwachtte. Zo voorkom je dat je achteraf je redenatie aanpast.

Bronnen

Cherry, K. (2020). “How Hindsight Bias Affects How We View the Past.” Retrieved June 30, 2020, from https://www.verywellmind.com/what-is-a-hindsight-bias-2795236

Fischhoff, B. (1975). “Hindsight is not equal to foresight: The effect of outcome knowledge on judgment under uncertainty.” Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 1(3), 288–299.

Roese, N. J., & Vohs, K. D. (2012). “Hindsight Bias.” Perspectives on Psychological Science, 7(5), 411-426. doi:10.1177/1745691612454303

Samson, A. (2017). ”The Behavioral Economics Guide 2017.” Behavioral Science Solutions.