Survivorship bias: wat is het? Voorbeelden & tips

Introductie

Survivorship bias, of overlevingsbias, is een psychologisch fenomeen waar ondernemers zich vaak niet van bewust zijn. Zij zien overal kansen maar vergeten wat ze niet zien, de mislukkingen. Dit kan leiden tot een vertekend beeld van de werkelijkheid en een overschatting van de kans op succes. In dit artikel zullen we dieper ingaan op de survivorship bias en de gevolgen ervan voor ondernemers. We zullen voorbeelden bespreken van hoe het onze besluitvorming kan beïnvloeden, en tips geven om deze valkuil te vermijden en een realistischer pad naar succes uit te stippelen.

Wat is de survivorship bias?

De survivorship bias is een cognitieve denkfout waarbij je alleen kijkt naar de succesverhalen en niet naar de mislukkingen. Het brein negeert de tegenvallers en verhalen die we liever niet horen.

Beoordeel je bijvoorbeeld de start-up-wereld op de succesverhalen van Facebook, Adyen en Thuisbezorgd? Dan vergeet je dat daar duizenden start-ups tegenover staan die het niet hebben gehaald. 

De grondlegger van de survivorship bias is Abraham Wald. Hij was als wetenschapper tijdens de Tweede Wereldoorlog werkzaam en onderzocht hoe bommenwerpers beter beschermd konden worden tegen kogels. Deze kogels raakten de bommenwerpers vooral op de romp, staart en vleugels. Waar kon men dan het beste extra bepantsering plaatsen? Juist, bij de cockpit en de motoren. Maar is dat niet onlogisch? Enkele officieren verklaarden Wald voor gek. De romp, staart en vleugels hadden het toch het zwaarst te verduren? Nee, dat is niet onlogisch. De romp, staart en vleugels hadden het inderdaad zwaar te verduren, maar bommenwerpers die hier geraakt werden, keerden wél veilig terug. Dat waren de survivors. De bommenwerpers die niet terugkeerden, waren waarschijnlijk ergens anders geraakt: bij de motoren en de cockpit…

Hoe ontstaat survivorship bias

Survivorship bias ontstaat door een onjuiste interpretatie van oorzaak-gevolgrelaties. Hoewel er vaak een verband lijkt te zijn, betekent dit niet noodzakelijkerwijs dat er een direct oorzakelijk verband bestaat (Madhavan, 2020). Deze misvatting komt voort uit een samenspel van verschillende factoren:

1. Selectieve aandacht: Mensen hebben de neiging om aandacht te schenken aan succesverhalen, omdat deze inspirerend en motiverend kunnen zijn. Hierdoor richten we ons vaak op de winnaars en vergeten we de verliezers, die vaak in de meerderheid zijn maar minder zichtbaar.
2. Succesidealisme: Succes wordt vaak gezien als het resultaat van hard werken, doorzettingsvermogen en slimme beslissingen. Hoewel dit zeker kan bijdragen aan succes, wordt het belang van externe factoren zoals toeval en marktomstandigheden vaak over het hoofd gezien.
3. Confirmation bias / bevestigingsbias: Dit is de neiging om informatie te zoeken en te interpreteren op een manier die onze bestaande overtuigingen en verwachtingen bevestigt. Als we geloven dat succes binnen handbereik ligt, zijn we eerder geneigd om succesverhalen te benadrukken en de mislukkingen te negeren die niet passen bij ons optimistische beeld.
4. Media en sociale netwerken: Succesverhalen worden vaak breed uitgemeten in de media en op sociale netwerken, terwijl mislukkingen minder aandacht krijgen. Dit versterkt de perceptie dat succes de norm is en kan bijdragen aan een vertekend beeld van de realiteit. Zie ook availability heuristic.

Voorbeelden van de survivorship bias in de praktijk

Er zijn ontelbare voorbeelden te bedenken van survivorship bias. Hieronder enkele die relevant zijn voor ondernemers:

• Succesrecepten uit bestsellers: Veel ondernemers lezen boeken van succesvolle zakenmensen of ondernemers die hun geheimen en strategieën voor succes delen. Hoewel het nuttig kan zijn om van deze ervaringen te leren, is het belangrijk om te beseffen dat de in het boek beschreven strategieën niet noodzakelijkerwijs zullen werken. Er zijn wellicht veel ondernemers die dezelfde methoden hebben geprobeerd maar niet succesvol zijn geweest, maar die schrijven meestal geen boek en zeker geen bestsellers. Mensen zijn goed in het achteraf verklaren van succes, maar zelden vind je een boek dat successen voorspelt.
• Beroemde schoolverlaters: Veel mensen horen over succesvolle ondernemers die de universiteit hebben verlaten, zoals Bill Gates of Mark Zuckerberg, en concluderen dat een formele opleiding niet belangrijk is voor succes in het bedrijfsleven. Echter, voor elke succesvolle drop-out zijn er talloze anderen die het niet hebben gemaakt, daar hoor je alleen niets meer van. Het is belangrijk om te beseffen dat deze succesverhalen uitzonderingen zijn.
• Beleggingsfondsen laten vaak indrukwekkende rendementen vanaf de startdatum zien. Dit komt doordat fondsen die niet zo goed presteren worden opgeheven omdat ze niet interessant zijn om in te investeren.

Tips invloed survivorship bias verkleinen

Om zo veel mogelijk te voorkomen dat survivorship bias je besluitvorming als ondernemer negatief beïnvloedt, hieronder enkele tips:

1. Zoek naar het hele plaatje: Zorg ervoor dat je niet alleen succesverhalen onderzoekt, maar ook aandacht besteedt aan mislukkingen. Ben je ervan bewust dat je meer moeite zult moeten doen om informatie over mislukkingen te vinden.
2. Wees kritisch over advies en adviseurs: Luister niet blindelings naar succesverhalen en neem niet alles wat succesvolle mensen zeggen voor waar aan. Kunnen zij hun advies onderbouwen met cijfers en theorie of is het gebaseerd op 1 eigen ervaring?
3. Evalueer externe factoren: Neem externe factoren, zoals marktomstandigheden, timing en concurrentie, in overweging bij het plannen en nemen van beslissingen. Het is belangrijk om te beseffen dat succes niet alleen het resultaat is van hard werken en slimme beslissingen, maar ook van externe factoren die buiten jouw controle kunnen liggen.
4. Ben je ervan bewust dat de kans op succes van een goede beslissing nooit 100% is. Je kunt de goede beslissing nemen en toch onsuccesvol zijn. Bijvoorbeeld: bij poker is 2 azen de beste beginhand die je kunt hebben. Het is dus verstandig om al je fiches in te zetten voordat er een kaart wordt omgedraaid. Toch heb je zelfs tegen de allerslechtste hand (7-2 van verschillende kleuren) nog 11,59% kans dat je niet wint.

Zo laat je de survivorship bias in je voordeel werken

Ben je ervan bewust dat ook je doelgroep graag in de val van de survivorship bias trapt. Zorg er daarom voor dat ze jou als het grote succes zien:

• Promoot successen! Sta je bijvoorbeeld in de top 3 van een test, laat dit succes dan overal zichtbaar terugkomen: ‘Als beste uit de test gekomen’. Ook klanten kijken graag naar succesverhalen en zullen minder snel veel tijd stoppen in het uitzoeken van het hoe en waarom.
• Benadruk diploma’s, certificaten en keurmerken om aan te tonen dat je de succesvolle partij bent.
• Ben je vanaf een zolderkamer of garagebox je bedrijf begonnen? Vertel dit verhaal zo vaak je kunt, mensen smullen ervan.

Bronnen

Madhavan, A. (2020, June 03). Correlation vs Causation: Understand the Difference for Your Product. Retrieved from https://amplitude.com/blog/2017/01/19/causation-correlation

Survivorship Bias – Overview, Impact, and How to Prevent. (2020, May 15). Retrieved from https://corporatefinanceinstitute.com/resources/knowledge/other/survivorship-bias/

Survivorship Bias: The Tale of Forgotten Failures. (2019, December 02). Retrieved from https://fs.blog/2019/12/survivorship-bias

Wald, A. (1943). A Method of Estimating Plane Vulnerability Based on Damage of Survivors. Statistical Research Group, Columbia University.