Selectieve perceptie: definitie, voorbeelden en praktische tips

Introductie

Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet… want ik vind het interessant en jij waarschijnlijk niet! Hoe kan het toch dat consumenten sommige informatie totaal over het hoofd zien, terwijl jij ervan overtuigd bent dat de boodschap zo duidelijk is? Dat noemen we selectieve perceptie. Een cognitieve denkfout waar je als ondernemer bewust of onbewust vaak mee te maken hebt!

Wat is selectieve perceptie?

Selectieve perceptie is de neiging om dingen die je ongemakkelijk maken of in strijd zijn met je waarden en normen sneller te vergeten of zelfs niet op te merken (Sincero, 2013).

Selectieve waakzaamheid verwijst naar het proces waarin een individu stimuli ziet en herkent die op een bepaalde manier belangrijk voor hem zijn. Selectieve verdediging vindt plaats in een poging om een barrière te creëren tussen de stimuli en het individu om het individu te beschermen tegen het opmerken van de stimuli. Vaak wordt selectieve perceptie weer onderverdeeld in selectieve attentie, selectieve interpretatie, selectieve retentie en selectieve blootstelling. De basis van de selectieve perceptie theorie is geworteld in de cognitieve dissonantietheorie (Festinger, 1957).

Hoe ontstaat selectieve perceptie?

Je neemt maar een klein gedeelte van de werkelijkheid bewust waar. Als we alles wat we zouden kunnen zien, horen, proeven, ruiken en voelen waarnemen, zijn dat simpelweg te veel prikkels voor onze hersenen. Doordat je bepaalde dingen belangrijker vindt dan andere, ligt jouw focus enkel daar. Afhankelijk van je referentiekader sta je er wel of niet voor open om bepaalde informatie te zien of ontvangen. Al het andere nemen we wel waar, maar niet bewust. Het referentiekader werkt dus als een soort filter om je te beschermen tegen een teveel aan prikkels en indrukken. Je kunt niet alles tegelijkertijd aandacht geven, dus je brein maakt keuzes. Dit gebeurt automatisch (Steven Lucas Counseling, 2009).

Voorbeelden in de praktijk

• Vraag eens een willekeurige voorbijganger wat hem opvalt aan deze straat. Iemand die honger heeft, zal misschien zeggen dat er maar weinig eettentjes zijn, iemand die een peuter bij heeft, zal misschien zeggen dat ze hier wel erg hard rijden en iemand die van dieren houdt, zal opmerken dat de honden hier allemaal aan de lijn lopen.
• Wanneer je een webshop bezoekt, omdat je op zoek bent naar oranje sneakers, zul je in je zoektocht waarschijnlijk alle andere resultaten niet bewust zien of negeren.
• Bij het team waar je fan van bent, vallen overtredingen je minder op, terwijl je ze bij de tegenstander wel ziet (Hastorf & Cantril, 1954).
• Strategische besluitvorming: ondernemers kunnen vatbaar zijn voor selectieve perceptie bij het analyseren van markttrends of concurrentiegedrag, waarbij ze zich richten op informatie die hun bestaande plannen of overtuigingen ondersteunt.
• Reviews: Ondernemers kunnen selectief aandacht besteden aan positieve feedback en reviews, terwijl ze negatieve kritiek over het hoofd zien of negeren, wat kan leiden tot een vertekend beeld van hun product of dienst.

Selectieve perceptie in je voordeel gebruiken

Als ondernemer moet je rekening houden met de selectieve perceptie van je potentiële klanten:

• Spreek de taal van je klanten en gebruik woorden en zinnen die zij gebruiken.
• Zorg dat je je klanten beter leert kennen; waar denken zij vaak aan, waar liggen hun interesses, waar googlen ze op?
• Zorg ervoor dat informatie die hun keuze kan bevestigen makkelijk beschikbaar is. Denk aan bijvoorbeeld een review widget in de header van je website.
• Maak gebruik van meerdere zintuigen, dus zowel (bewegende) beeldende reclames als tekstuele.

Bronnen

Festinger, L. (1957). “A theory of Cognitive Dissonance.” United States of America. Row, Peterson and Company.

Hastorf, A. H., & Cantril, H. (1954). “They saw a game; a case study.” The Journal of Abnormal and Social Psychology, 49(1), 129-134.

Sincero, S. M. (2013). “Selective perception.” Retrieved February 4, 2023, from https://explorable.com/selective-perception

Steven Lucas Counselling (2009). “Psychology Definition Of The Week: Selective Perception.” Retrieved March 18, 2013, from https://web.archive.org/web/20120416014147/http://counsellingcentral.com/psychology-definition-of-the-week-selective-perception